Διατροφικές τοξίνες και υγεία

Με αφορμή τις πρόσφατες αγροτικές κινητοποιήσεις, ήρθαν ξανά στο προσκήνιο τα σχετικά θέματα: οι μέθοδοι παραγωγής των γεωργικών προϊόντων, η εντατική γεωργία και κτηνοτροφία, τα τοπικά προϊόντα ως πολιτιστικά αγαθά με προστιθέμενη αξία, η χρήση φυτοφαρμάκων και η αειφορία στο περιβάλλον, η ευθύνη του “κράτους”, του αγρότη και του πολίτη, και εν τέλει όσα αφορούν στην υγεία μας. Την υγεία μας ως αγαθό, που λαμβάνει νόημα και αξία στο πλαίσιο και το βαθμό που την προσδιορίζει το περιβάλλον μας, τα τρόφιμα και οι τρόποι παραγωγής, διάθεσης και επεξεργασίας τους, και τελικώς ο τρόπος κατανάλωσής τους.

Η σχέση μεταξύ του είδους και της ποιότητας των τροφίμων και της υγείας, είναι επιστημονικώς τεκμηριωμένη σε πολλά επίπεδα και με πολλούς τρόπους. Φαίνεται ωστόσο ότι εμποδίζεται η διάδοση και η εφαρμογή σε ευρεία κλίμακα των επιστημονικών συμπερασμάτων που προκύπτουν, ώστε να εξασφαλίζεται τελικώς και σε βάθος χρόνου βελτίωση στο επιπέδο της ποιότητας της υγείας και στο προσδόκιμο επιβίωσης του πληθυσμού. Η οικονομική κρίση θα μπορούσε να είναι μια αιτία επαναπροσδιορισμού των πεποιθήσεων και συνηθειών μας σχετικά με τα τρόφιμα που καταναλώνουμε. Δυστυχώς, όμως, όλες αυτές οι ευκαιρίες που δίνονται, ακυρώνονται ή τουλάχιστον παρεμποδίζονται στην πράξη από τον παγιωμένο τρόπο της κατανάλωσης που επηρρεάζεται  από οικονομικά, επιχειρηματικά και πολιτικά συμφέροντα και συντηρείται από τη διαφήμιση και τις τεχνικές εμπορικής προώθησης.

Στα πλαίσια αυτά και σε πείσμα των καιρών, σας προτείνω να διευρύνετε τους διατροφικούς σας ορίζοντες δίνοντας τη δέουσα σημασία στις τοξικές ουσίες που συγκεντρώνονται στην διατροφική αλυσίδα και σχετίζονται με την κατανάλωση κυρίως ζωικών προϊόντων, τα POPs. Ο όρος αυτός είναι το ακρωνύμιο των λέξεων Persistent Organic Pollutants, ήτοι Μακρόχρονοι Οργανικοί Ρυπαντές και περιλαμβάνει μερικές δεκάδες οργανικών χημικών ουσιών που είναι ανθεκτικές στην αποσύνθεση στο περιβάλλον με βιολογικές, χημικές, φωτολυτικές διαδικασίες και ως εκ τούτου παραμένουν στο περιβάλλον, μεταφέρονται σε μακρινές αποστάσεις, βιο-συσσωρεύονται στους ανθρώπινους και τους ζωικούς ιστούς, βιοσυσσωρεύονται στις τροφικές αλυσίδες, και έχουν σημαντικές δυνητικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον. Στις τοξίνες αυτές περιλαμβάνονται, ενδεικτικά, οι διοξίνες, εντομοκτόνα και επιβραδυντικά καύσης.

Οι συνέπειες στην υγεία μας που έχει η συσσώρευση των POPs στον οργανισμό μας δεν είναι αμελητέες. Σχετίζονται με μια πλειάδα νοσημάτων, μερικά από τα οποία χαρακτηρίζονται ως σύγχρονες “επιδημίες” των δυτικών κοινωνιών. Τονίζουμε τη σχέση μεταξύ της μακροπρόθεσμης έκθεσης, ακόμα και  σε μικρές δόσεις, κυρίως μέσω της τροφής, και της αυξανόμενης συχνότητας χρόνιων ασθενειών όπως ενδοκρινοπάθειες, κακοήθη νεοπλάσματα, παχυσαρκία, διαβήτης, αθηροσκλήρωση, έμφραγμα του μυοκαρδίου, εγκεφαλικό επεισόδιο, νόσος Πάρκινσον, άνοια, νευροαναπτυξιακές διαταραχές όπως ο αυτισμός, διαταραχή ελλειμματικής προσοχής–υπερκινητικότητας, δυσλεξία, καθώς και προβλήματα αναπαραγωγής, γενετικές ανωμαλίες, ανοσολογική ανεπάρκεια. Οι κρίσιμες περίοδοι έκθεσης σε τοξίνες στον άνθρωπο είναι κατά την εμβυογένεση, η πρώτη παιδική και η τρίτη ηλικία.

Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι στα “επιβαρυμένα τρόφιμα” περιλαμβάνονται και τα ψάρια, ιδιαιτέρως τα μεγάλα, καθώς και όσα προϊόντα – ακόμη και φυτικής προέλευσης – επιβαρύνονται άμεσα, π.χ. με φυτοφάρμακα, από αυτές τις τοξίνες. Μια διατροφή, επομένως, που στηρίζεται περισσότερο σε φυτικά προϊόντα, παραγόμενα με μεθόδους αειφορίας, καθώς και στον περιορισμό των ζωικών τροφίμων, θα μπορούσε να αποτελέσει διέξοδο από αυτή τη διατροφική κρίση.

Η επιλογή των τροφίμων που καταναλώνουμε εκτός από πράξη που αντανακλά  ευθέως στην υγεία μας, είναι και μια εξόχως πολιτική πράξη. Προσδιορίζει τόσο την ατομική όσο και την κοινωνική ευημερία, δίνει λύση στο πρόβλημα της ανεργίας και της αειφορίας της τοπικής οικονομίας. Επιπλέον δίνει τον τόνο και επηρεάζει τις πολιτικές που ακολουθούν οι ενώσεις καταναλωτών, οι εταιρείες, και τα κράτη.

Tags: αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, αλτσχάιμερ, άνοια, ανοσολογική ανεπάρκεια, αυτισμός, γενετικές ανωμαλίες, ΔΕΠΥ, διοξίνες, δυσλεξία, έμφραγμα μυοκαρδίου, ενδοκρινοπάθειες, εντομοκτόνα, επιβραδυντικά καύσης, κακοήθη νεοπλάσματα, νόσος Πάρκινσον, παχυσαρκία, προβλήματα αναπαραγωγής, τοξίνες, φυτοφάρμακα