Υπέρταση, εγκέφαλος και ηλικιωμένοι

Η υπέρταση (ορίζεται ως τιμές συστολικής πίεσης μεγαλύτερες του 140 και/ή τιμές διαστολικής πίεσης μεγαλύτερες του 90) είναι συχνό πρόβλημα στους ηλικιωμένους, δηλαδή στα άτομα μεγαλύτερα των 60-65 ετών, φθάνοντας σε επιπολασμό (συχνότητα) εως και 60-80%.(1-4) Επιπλέον, ο κίνδυνος να εμφανίσει ένας ηλικιωμένος, με φυσιολογική πίεση, υπέρταση κυμαίνεται σε μια μελέτη από 16% εως και 50%, εντός 4 ετών παρακολούθησης, ανάλογα με τα επίπεδα της πίεσης που εμφανίζει αρχικά (ιδανικά, φυσιολογικά, ανώτερα φυσιολογικά).(5) Σε μια άλλη μελέτη, άτομα ηλικίας 50-60 ετών που δεν έχουν υπέρταση έχουν κίνδυνο 90% να εμφανίσουν κατά τη διάρκεια της ζωής τους υπέρταση σταδίου 1 – δηλ. τιμές ΣΑΠ(Συστολικής Αρτηρικής Πίεσης) 140-159, και τιμές ΔΑΠ (Διαστολικής Αρτηριακής Πίεσης) 90-99 – και κίνδυνο 40% να εμφανίσουν υπέρταση σταδίου 2 – δηλ. τιμές ΣΑΠ μεγαλύτερες από 160, και ΔΑΠ μεγαλύτερες από 100.(6)

Η υπέρταση, βεβαίως, δεν είναι σπάνιο φαινόμενο και στις μικρότερες ηλικίες. Έχει υπολογιστεί ότι ένα ποσοστό 28-30% του πληθυσμού στις ΗΠΑ άνω των 18 ετών, πάσχουν από υπέρταση σε εκτίμηση που έγινε κατά την περίοδο 2007-2008, με σημαντική ανοδική τάση σε σχέση με την περίοδο 1988-1991. Η ανοδική αυτή τάση μπορεί να ερμηνευθεί και από την σύγχρονη αύξηση των ποσοστών παχυσαρκίας και δείκτη μάζας σώματος. Ενδεικτικά υπολογίζεται ότι η αύξηση βάρους του μέσου ενήλικα, ευθύνεται κατά 50% για την αύξηση αυτή.(7-8)

Και όλα αυτά τα αναφέρουμε διότι η υπέρταση είναι σαφής και αναγνωρισμένος παράγοντας καρδιαγγειακού κινδύνου, δηλ. προσδιορίζει τον κίνδυνο για νοσήματα όπως το έμφραγμα του μυοκαρδίου και το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο.(9) Επιπλέον, μια και το αγγειακό σύστημα προσδιορίζει τη λειτουργία πολλών οργάνων και σε επίπεδο μικρότερων αγγείων- μικροκυκλοφορίας, η υπέρταση σχετίζεται με την αθηρωματική νόσο δηλαδή τις αλλοιώσεις που συμβαίνουν στα αγγεία σε όλο το σωμα που μπορεί να οδηγήσουν σε στένωση, ισχαιμία και απόφραξη και τη δημιουργία θρόμβων. Επομένως επηρρεάζεται η λειτουργία και άλλων σημαντικών οργάνων όπως η καρδιά στο σύνολό της, τα μάτια, οι νεφροί, τα περιφερικά τμήματα των άκρων και το νευρικό σύστημα στο σύνολό του. Ας μην ξεχνάμε ότι η υπέρταση είναι αναγνωρισμένος παράγοντας κινδύνου για άνοια, τόσο για την αγγειακή μορφή άνοιας όσο και για τη νόσο Alzheimer (Αλτσχάιμερ).

Σε μια νέα μελέτη, δημοσιευμένη τον Ιούνιο του 2016, οι ερευνητές αναζητούν απάντηση στο ερώτημα, ποιά είναι η βέλτιστη ρύθμιση της αρτηριακής υπέρτασης στους ηλικιωμένους, ώστε να ελαττωθεί ο κίνδυνος για τα μείζονα καρδιαγγειακά συμβάματα, όπως το έμφραγμα του μυοκαρδίου και το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Τα αποτελέσματα της μελέτης αυτής ανατρέπουν ή τουλάχιστον αναθεωρούν την ευρέως παγιωμένη αντίληψη, ακόμη και ανάμεσα στους ιατρούς, ότι στους ηλικιωμένους δεν στοχεύουμε σε ιδανικές τιμές πίεσης, όπως θα μπορούσε να συμβαίνει στους λοιπούς ενήλικες, και μπορούμε να συμβιβαστούμε με τιμές συστολικής πίεσης από 120 έως 140 mmHg.(10)

Στη μελέτη αυτή λοιπόν, επονομαζόμενη SPRINT (Systolic Pressure Intervention Trial) συμμετείχαν περισσότεροι από 2600 ενήλικες άνω των 75 ετών.Κατηγοριοποιήθηκαν ανάλογα με ένα ειδικό δείκτη που προσδιορίζει τη γενική κατάσταση της υγείας, σε καλή κατάσταση οι 349, σε μέτρια κατάσταση οι 1456, και σε ασθενική κατάσταση οι λοιποί 815. Μετά από 3 περίπου έτη παρακολούθησης, τα καρδιαγγειακά συμβάματα όπως ισχαιμία του μυοκαρδίου και έμφραγμα, οξεία καρδιακή ανεπάρκεια, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο – αλλά και οι θάνατοι από καρδιαγγειακά αίτια αλλά και από κάθε αιτία – ήταν σημαντικά λιγότερα σε όσους είχαν ρύθμιση της συστολικής πίεσης τους κάτω από 120 σε σχέση με όσους είχαν ρύθμιση με στόχο κάτω από 140. Τα πλεονεκτήματα αφορούσαν τόσο τους ασθενικούς όσο και τους ηλικιωμένους σε καλή κατάσταση (σύμφωνα με τον παραπάνω δείκτη). Επιπλέον οι σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες της αντιυπερτασικής αγωγής ήταν παρόμοιες και στις δύο θεραπευτικές ομάδες και δεν σχετίστηκαν με τον παραπάνω δείκτη.(10)

Φυσικά, δεν χρειάζεται να τονίσουμε περισσότερο ότι η ρύθμιση της πίεσης κάθε ασθενούς και ο τρόπος που αυτή γίνεται, εξατομικεύεται και γίνεται με πολύ προσοχή, αφού ο θεράπων ιατρός λαβει υπόψη του αρκετούς παράγοντες. Επιπλέον η ρύθμιση της μπορεί να επιτυγχνάνεται εκτός από φάρμακα και με αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως η διατήρηση του βάρους στα αποδεκτά όρια, η αποχή από κατάχρηση αλκοόλ, η διακοπή του καπνίσματος, ο διαιτητικός περιορισμός του νατρίου, και η τακτική αερόβια άσκηση.

Βιβλιογραφία

1. Circulation. 2011;123(21):2434

2. Hypertension. 1995;25(3):305

3. J Am Geriatr Soc. 2007;55(7):1056

4. JAMA. 2010;303(20):2043

5. Lancet. 2001;358(9294):1682

6. JAMA. 2002;287(8):1003

7. Hypertension. 2004;44(4):398

8. JAMA. 2010;303(20):2043

9. N Engl J Med. 2000;342(1):50

10. JAMA. 2016;315(24):2673.

Tags: αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, αλτσχάιμερ, άνοια, εγκέφαλος, έμφραγμα μυοκαρδίου, κάπνισμα, νάτριο, παχυσαρκία, σωματική άσκηση, τρόπος ζωής, υπέρταση