Τροχαία, εγκέφαλος και ηλικιωμένοι

Ο αριθμός των ηλικιωμένων, ως ποσοστό (άνω των 65, 20,5%, και άνω των 80 ετών, 6%, πηγή eurostat 2014) στο σύνολο του πληθυσμού αναμένεται να αυξάνεται συνεχώς στην Ελλάδα (31% άνω των 65, έως το 2080, πηγή eurostat 2014). Η Ελλάδα είναι η δεύτερη μετά την Ιταλία, στις χώρες τις ΕΕ, με τα μεγαλύτερα ποσοστά ηλικιωμένων στον πληθυσμό της. Η αύξηση αυτή αναμένεται ότι θα έχει συνέπειες και στο ποσοστό και πιθανώς και τον απόλυτο αριθμό των ηλικιωμένων οδηγών.

Οι ηλικιωμένοι οδηγοί, συχνά βρίσκονται στο επίκεντρο της επικαιρότητας, καθώς είναι η πιο συχνή ηλικιακή ομάδα, μετά τους εφήβους και πολύ νεαρούς ενήλικες, που εμπλέκονται σε θανατηφόρα τροχαία ανά χιλιόμετρα οδήγησης. Επιπλέον οι οδηγοί άνω των 75, έχουν περισσότερες μη θανατηφόρες συγκρούσεις και παραβιάσεις του ΚΟΚ από τους νεότερους οδηγούς. Δύο από τις πιό συχνές παραλείψεις, η αδυναμία να δώσουν προτεραιότητα και η αδυναμία συμμόρφωσης στα σήματα, οδηγούν σε ατυχήματα σε διασταυρώσεις, όπου οι συνθήκες απαιτούν γρήγορη αντίδραση, πλήρη περιφερική όραση και ικανότητες αλληλεπίδρασης με τους άλλους οδηγούς.

Εκτός από τη φυσιολογική εξασθένιση λόγω της ηλικίας στην όραση, τις ψυχοκινητικές ικανότητες και τις νοητικές λειτουργίες, οι ηλικιωμένοι έχουν συχνότερα παθήσεις που επιδρούν στην οδήγηση. Οι παράγοντες που φάνηκε σε μελέτες ότι αυξάνουν την πιθανότητα για τροχαία είναι οι παρακάτω:

α. Το ιστορικό πτώσεων τα τελευταία 1 έως 2 έτη.

β. Η παρουσία οπτικών (είτε από βλάβη στο όργανο της όρασης, είτε στην οπτική οδό του εγκεφάλου και τις συνδέσεις της) ή νοητικών ελλειμμάτων.

γ. Προηγούμενο ιστορικό τροχαίου ατυχήματος.

δ. Η ενεργός χρήση κυρίως νευροψυχιατρικών φαρμάκων όπως οι βενζοδιαζεπίνες και τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά.

Σε κάθε περίπτωση οι μεταβλητές που αυξάνουν την πιθανότητα για τροχαία σχετίζονται περισσότερο με τη λειτουργική κατάσταση του ατόμου και τη λήψη φαρμάκων παρά με την χρονολογική ηλικία ή το είδος της διάγνωσης της ασθένειας.

Ειδικότερα, η χρήση φαρμάκων στους ηλικιωμένους αξίζει ιδιαίτερη μνεία. Στις ηλικές άνω των 65 παρατηρείται συνταγογράφηση περισσότερων φαρμακευτικών ουσιών σε σχέση με άλλες ηλικίες. Οι αλλαγές που συμβαίνουν με την πάροδο της ηλικίας επηρεάζουν την απορρόφηση, την κατανομή και τη νεφρική απέκκριση των φαρμάκων. Είναι σημαντικό στο ιστορικό ο ιατρός να αναζητεί το φαρμακευτικό ιστορικό των συνταγογραφούμενων ουσιών, φάρμακα που δεν συναταγογραφούνται και λαμβάνει μόνος του ο ασθενής, ή βοτανικά σκευάσματα. Οι φαρμακευτικές ουσίες που επιδρούν στη λειτουργία του νευρικού συστήματος και του εγκεφάλου, όπως οι βενζοδιαζεπίνες, τα αντι-ισταμινικά, τα υπνωτικά, τα αντιχολινεργικά, και μερικά αντικαταθλιπτικά είναι επικίνδυνα τόσο μόνα τους, όσο και σε συνδυασμούς μεταξύ τους αλλά και με άλλα φάρμακα, λόγω αλληλεπιδράσεων. Η χρήση του αλκοόλ στις ηλικίες αυτές επιδεινώνει το πρόβλημα.

Η προσεκτική φροντίδα του νευρολόγου για την αποφυγή των παραπάνω κινδύνων, καθώς και η γενικότερη μέριμνα για την αναγνώριση αναστρέψιμων παραγόντων που μπορεί να επιδεινώνουν τη λειτουργική κατάσταση του ηλικιωμένου κρίνεται αναγκαία. Η καθοδήγηση του ηλικιωμένου και της οικογένειάς του, για τη λήψη των κατάλληλων μέτρων για ασφαλή οδήγηση, γίνεται με γνώμονα την εξασφάλιση του δημοσίου συμφέροντος από τη μια, και την προσπάθεια διατήρησης της αυτονομίας του από την άλλη.

Παρακάτω μπορείτε να παρακολουθήσετε περισσότερα σε πρόσφατη σχετική συζήτηση, με συμμετοχή μου, σε κρητικό κανάλι.

Tags: γνωστική εξασθένηση, εγκέφαλος, ηλικιωμένοι, οδήγηση, παρενέργειες, τροχαία, φάρμακα